de Namenlijst

In het hart van de Westhoek wil het In Flanders Fields Museum een hoeder van het oude slagveld zijn. Daarom werkt het kenniscentrum voor dit oorlogsland aan een inclusief register van alle slachtoffers, een lijst waarop plaats is zowel voor burgers als voor militairen, ongeacht hun nationaliteit, zowel voor toenmalige vrienden als voor gewezen vijanden, zowel voor Belgen die in eigen land of daarbuiten omkwamen als voor niet-Belgen die hier om het leven kwamen of dodelijk verwond raakten om vervolgens elders te sterven.

Op zichzelf is het in herinnering brengen en houden van de oorlog en zijn doden niet nieuw. Reeds tijdens, en zeker na afloop van de oorlog werden slachtoffers herdacht. Opvallend daarbij is echter dat slachtoffers, om herdacht te mogen worden, zelden of nooit genoeg hebben gehad aan die ene identiteit 'slachtoffer' te zijn. Om op een publiek forum erkend te worden, moest ook en vooral een andere identiteit aanwijsbaar zijn. In de collectieve herinnering kregen de doden enkel een plaats als ze deel hadden uitgemaakt van een bepaalde groep: voetbalclubs en bedrijven, scholen en spoorwegmaatschappijen, dorpen en naties spanden zich in om de lijst van hún doden samen te stellen. Elk dodenregister zou zich daardoor altijd beperken tot een lijst van ‘eigen’ namen, een lijst van Onze Makkers, Nos Enfants, Our Heroes, of Unsere Toten.

Zelfs met de beste bedoelingen onderschreef het publieke herdenken daardoor de logica van een onoverwonnen gebleven wij-zij denken. Misschien onbewust. Maar naderhand werd de Namenlijst der Eigen Doden ook moedwillig gehanteerd als een machtig en vlijmscherp wapen tegen nieuwe vijanden.

Dit land was ooit het slagveld voor zo goed als de hele wereld: hier kruisten de oorlogspaden van mensen van vijftig verschillende nationaliteiten, uit vijf verschillende continenten. Voorbij de verdeeldheid die hen ooit naar hier voerde of hen hier trof, zullen alle slachtoffers uiteindelijk en altijd deze ene eigenschap met elkaar blijven delen: dat ze allen hun dood haalden, hier, in deze straat, in dit dorp, op dit oude maar aanwijsbaar gebleven slagveld. Honderd jaar na datum en in een hedendaagse context hebben allen aan die éne eigenschap genoeg om vandaag, in ons midden, bij naam genoemd en herdacht te worden.

De Namenlijst kreeg een centrale plaats in GONE WEST, het herdenkingsprogramma 2014-2018 van de provincie West-Vlaanderen. Nu de eeuwherdenking voorbij is, gaat het In Flanders Fields Museum onverminderd door met het verzamelen en beschrijven van slachtoffers.

Stand van zaken
Alle aanpassingen en aanvullingen aan de Namenlijst worden meteen online gepubliceerd.

de Namenlijst

Wat we (nog) zoeken

  • Ken je namen en/of persoonsgegevens van oorlogsslachtoffers die je (nog) niet in de Namenlijst kon terugvinden? Twijfel niet om ons te contacteren; het verzamelen gaat elke dag voort.
  • Heb je extra informatie over personen die je in de Namenlijst kon terugvinden? Wat je weet, kun via de functie "heb je meer informatie" doorgeven. Ook (digitale) afbeeldingen of documenten kun je samen met je bericht opladen.
  • Wil je peter of meter worden van de herdenking van een burgerslachtoffer in het straatbeeld van Ieper? Dan kun je je aanmelden voor het project De Verloren Sleutel.

projectleiding
Pieter Trogh
Dries Chaerle